Op woensdag 16 november 2022 vond in aanwezigheid van familieleden van de verzetsgroep Lever de première plaats van de voorstelling Door het donker in het Fries Scheepvaart Museum. Het werd een emotionele avond. In de eerste plaats voor de familie die een belangrijk stuk uit hun familiegeschiedenis op het podium vertolkt zag, òp de plek waar de familie destijds woonde. Maar ook voor de spelers die met hun spel het bijzondere familieverhaal van de Levers recht wilden doen. Na maanden van repeteren konden zij het toneelstuk eindelijk voor publiek spelen.

De voorstelling draaide om de nacht van 16 op 17 november 1943. Toen viel de Sicherheitsdienst het huis van de familie Lever aan het Kleinzand 18 binnen. Zoon Jan wist te ontsnappen, vader Hendrik, dochter Meta en de Joodse onderduikster Rosa (Rozet) IJzerman werden opgepakt en meegenomen naar Leeuwarden. Moeder Berendiena Lever-Niemeyer was niet thuis op het moment van de inval. Meta Lever is de enige betrokkene die nog leeft. Na een dagenlang verhoor in de Blokhuispoort werd ze weer vrijgelaten. Ze is inmiddels 95 jaar en kon de voorstelling zelf niet meer bijwonen. Haar kinderen en kleinkinderen waren wel aanwezig.

De Groep Lever
De familie Lever verspreidde illegale bladen zoals Vrij Nederland en Trouw, en had vaak Joodse mensen in huis die wachtten op een definitief onderduikadres. Na de inval werden vader Hendrik en onderduikster Rosa IJzerman afgevoerd naar Duitsland, beide stierven in een concentratiekamp. Zoon Jan sloot zich na zijn ontsnapping aan bij de Knokploeg Groningen en kwam om het leven bij een verzetsactie. De andere zoon, Hendrik jr. was al eerder ondergedoken in Lions maar werd gearresteerd en eindigde voor het vuurpeloton in Vught. Meta en haar moeder bleven na de oorlog alleen achter.

Uitverkocht
De voorstelling werd in totaal 11 keer opgevoerd en was binnen een week uitverkocht. Er was gedurende de avondvoorstellingen plek voor 560 mensen. Op 22 en 23 november is de voorstelling drie keer gespeeld voor 247 leerlingen uit de derde klas van het Bogerman college in Sneek (mavo, havo en vwo). Voor hen werd een verkorte versie van het toneelstuk gespeeld. Tijdens de voorstelling ging regisseuse Lucienne van der Meulen met de leerlingen in gesprek en stelde hen aan de hand van de gespeelde scènes vragen over wat zij in een soortgelijke situaties zouden doen.

De voorstelling werd gespeeld in het Fries Scheepvaart Museum op de plek waar de familie Lever destijds woonde en waar de inval van de Duitse bezetter die winternacht plaats vond.
Het museum is het Old Burger Weeshuis Sneek zeer erkentelijk voor de bijdrage die het voor samenstellen van de jeugdvoorstelling mocht ontvangen. Op deze manier zij we in de gelegenheid om de verhalen die zich in de oorlogsjaren in Sneek hebben afgespeeld door te vertellen. Door het donker is geschreven door Peter Sijbenga. Hij werkt als componist en tekstschrijver onder andere veel voor Tryater. De regie van het stuk was in handen van Lucienne van der Meulen.